اسید سیتریک
تماس بگیرید
اسید سیتریک، یک اسید آلی با فرمول مولکولی C6H8O7 می باشد. شکل ظاهری این ماده به صورت پودر جامد، کریستالی و سفیدرنگ، که دمای ذوب آن 153 درجهی سانتیگراد و دمای جوش آن 175 درجهی سانتی گراد می باشد. قدرت اسیدی این ترکیب زیاد است و این اسید به دو دستهی اسید سیتریک خشک (آنهیدروز) و اسید سیتریک آبدار(منوهیدرات) تقسیم بندی میشود.
اسیدیته اسید سیتریک ناشی از وجود سه گروه کربوکسی است که میتوانند پروتون از دست دهند. یون اسید سیتریک به نام سیترات معروف است. سیتراتها بافرهای خوبی برای کنترل PH محلولهای اسیدی می باشند. یون سیترات با بسیاری از فلزات نمک سیترات ایجاد کرده که مهمترین آن سیترات کلسیم (جوهر لیمو) میباشد که برای نگهداری غذا از فساد و خوشطعم کردن آن بکار میرود.
در دمای اتاق اسید سیتریک ، یک پودر کریستالی سفید میباشد که میتواند به دو فرم بیآب و یا یکآبه وجود داشته باشد. فرم بیآب از کریستالیزه شدن اسید سیتریک در آب گرم ایجاد میشود در حالی که فرم یکآبه از تبلور آن در آب سرد ایجاد میشود. فرم یکآبه با حرارت دادن در 47 درجه سانتیگراد به فرم بیآب تبدیل میشود. اسید سیتریک در حرارت بالای 175 درجه تجزیهشده و CO2 و آب آزاد میکند.
اسید سیتریک به طور عمده بهعنوان ماده محافظ مواد غذایی و چاشنی غذا مورد استفاده قرار میگیرد. نمکهای سیترات با فلزات گوناگون در افراد مریض بهعنوان کمکهای غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. از خواص بافری سیتراتها در کنترل PH در تمیزکننده خانگی استفاده میشود. اسید سیتریک به دلیل توانایی تشکیل کیلیت با فلزات در ترکیب شویندهها استفاده میشود. این ماده با ترکیب شدن با یونهای فلزی مانع مزاحمت آنها در ترکیب با اجزا تمیزکننده شویندهها میشود. اسید سیتریک در داروسازی هم کاربرد دارد و بهعنوان مادهای بیخطر برای مصرف در غذاها شناختهشده است.
اسید استیک آبدار بهصورت خالص ، مایعی بیرنگ با بویی تیز ، مایعی خورنده و قابل اشتعال میباشد. این اسید در ۱۶٫۶ درجه سانتیگراد منجمد میشود. به این دلیل و همچنین ظاهر یخ مانند آن به نام اسید استیک گلاسیال معروف است. اسید استیک در محلولهای آبی میتواند تفکیکشده و یون استات تولید کند PH آن برابر با ۴٫۸ میباشد، یعنی در PH=4.8 نیمی از مولکولهای اسید استیک در محلول آبی بهصورت یونهای استات میباشند.این اسید یک اسید کربوکسیلیک با سه عامل COOH میباشد که اسیدیته اسید سیتریک ناشی از وجود سه گروه کربوکسی میباشد که میتوانند پروتن از دست دهند. یون اسید سیتریک به نام سیترات معروف است. سیتراتها بافرهای خوبی برای کنترل PH محلولهای اسیدی هستند. یون سیترات با بسیاری از فلزات نمک سیترات ایجاد میکند که مهمترین آن سیترات کلسیم(جوهر لیمو) میباشد که برای نگهداری غذا از فساد و خوشطعم کردن آن بکار میرود. یون سیترات میتواند با فلزات ترکیبات کیلیتی ایجاد کند.
در دمای اتاق اسید سیتریک ، یک پودر کریستالی سفید میباشد که میتواند به دو فرم بیآب و یا یکآبه وجود داشته باشد. فرم بیآب از کریستالیزه شدن اسید سیتریک در آب گرم ایجاد میشود در حالی که فرم یک آب از تبلور آن در آب سرد ایجاد میشود. فرم یکآبه با حرارت دادن در 47 درجه سانتیگراد به فرم بیآب تبدیل میشود. اسید سیتریک در حرارت بالای 175 درجه تجزیهشده و CO2 و آب آزاد میکند.
نحوه تولید
اين روشها به دو نوع اصلي تقسیم میشوند که عبارتاند از: كشت سطحي ( بستر جامد ) و كشت غوطهوری.
الف) روش كشت سطحی (بستر جامد):
اين روش براي نخستين بار در سال1920 به كار گرفته شد، ولي با كاربرد روش كشت غوطهوری (به دليل روش اجرایی و بازده تولید مناسبتر)، امروزه روش كشت سطحي بهطور معمول در درجه دوم اهميت قرار دارد.
در يكی از حالتهای این روش، اسپورهاي آسپرژيلوس نايجر در شرایط محیطی کنترل شده به ظروف حاوي محيط كشت مناسب مانند ضایعات محصولات کشاورزی تلقيح شده، سپس این ظروف درمكان مناسب با دمای حدود 30 درجه سانتیگراد قرار میگیرند. اسپورها 18 ساعت پس از تلقيح جوانه ميزنند و مايسيليوم سفيد چين داري سطح محيط را ميپوشاند. پس از دوره زمانی چند روزه و طی مراحل رشد و نمو میکروارگانیسم، با اتمام قند تولید متوقف میگردد.
ب) روش كشت غوطهوری:
در این روش از سوبسترا یا محیط کشت مایع و در شرایط کنترل شده جهت رشد و نمو قارچ استفاده میشود. از سال 1940 میلادی تاکنون روش کشت غوطهوری به منظور تولید اسید سیتریک در كشورهاي صنعتي توسعه و پيشرفت زيادي نموده است. به دلايلي نظير بازده بيشتر نسبت به روش كشت سطحي، زمان كمتر براي رشد و نمو ميكروبي ، آسانی كار به دلیل وجود وسايل خودكار و کنترلکنندههای مداوم و دقيق و در نتيجه راحتی بيشتر در زمان ورود و خروج سوبسترا و محصول اين روش رواج بيشتري يافته است.
کاربردهای اسید سیتریک
این ترکیب به دلیل خاصیت اسیدی و مزه ای که دارد ، عمدتاً به عنوان ماده طعم دهنده و نگهدارنده به خصوص در نوشابه ها و شیرینی ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از این ماده برای تثبیت یا حفظ داروها و به عنوان ضد عفونی کننده در برابر ویروس ها و باکتری ها استفاده می شود.
نوشیدنی ها یا محصولات غذایی مانند انواع سس ها حاوی اسید سیتریک هستند.
مواد غذایی و نوشیدنی ها حدود ۷۰٪ و محصولات دارویی و مکمل های غذایی ۲۰٪ اسید سیتریک تولیدی را استفاده می کنند و ۱۰٪ باقی مانده نیز در مواد تمیز کننده بکار می رود.
این ماده در صنعت به عنوان یک شار لحیم کاری عالی عمل می کند و می تواند به صورت خشک یا محلول غلیظ در آب مورد استفاده قرار بگیرد. فقط باید بعد از لحیم کاری مخصوصاً با سیم های ریز سریع برداشته شود زیرا خاصیت خورندگی ضعیف دارد و به سرعت در آب داغ حل و شسته می شود.
اسید سیتریک یک ماده شلات کننده عالی است و با محلول ساختن فلزات ، آنها را به هم متصل می کند. این ماده برای از بین بردن رسوبات آهکی از دیگهای بخار استفاده می شود.
همچنین می توان از آن برای تصفیه آب استفاده کرد و این مسئله باعث بهبود اثربخشی صابون ها و شوینده های لباس می شود. اسید سیتریک با شلاته کردن فلزات در آب سخت به دترجنت ها اجازه می دهد تا کف تولید کنند و بدون نیاز به نرم شدن آب ، بهتر کار کنند.
اسید سیتریک یک اسید آلفا هیدروکسی و یک ماده فعال در لایه بردارهای شیمیایی پوست است. این ماده معمولاً به عنوان یک بافر برای افزایش حلالیت هروئین قهوه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
این اسید همچنین به عنوان یکی از ترکیبات فعال در تولید بافت های صورت با خواص ضد ویروسی استفاده می شود.
کاربرد اسید سیتریک در صنایع غذایی
این ماده یکی از رایج ترین مواد افزودنی غذایی در جهان است و برای تقویت اسیدیته ، تقویت طعم و حفظ مواد تشکیل دهنده خوراکیها استفاده می شود.
pH اسیدی این ماده آنرا تبدیل به یک ماده نگهدارنده مفید کرده است. از آنجا که بسیاری از باکتری ها قادر به رشد در محیط اسیدی نیستند ، اسید سیتریک اغلب به عنوان نگهدارنده به مربا ، ژله ، آب نبات ، کنسرو و حتی محصولات گوشتی اضافه می شود.
از آنجا که این ترکیب می تواند به صورت پودر تهیه شود ، در صورت تمایل به طعم ترش می توان از آن در غذاهای خشک نیز استفاده کرد. اسید سیتریک یک جایگزین خشک برای آب لیمو یا سرکه در خوراکیهایی مانند نمک چاشنی ، پودرهای طعم دهنده و میان وعده های ترد است.
آب میوه ها ، نوشیدنی های پودری ، آب نبات ها ، غذاهای یخ زده و برخی از لبنیات اغلب حاوی اسید سیتریک سنتتیک هستند.
این ماده همچنین به میوه ها و سبزیجات کنسرو شده برای حفاظت از بوتولیسم – بیماری نادر و جدی ناشی از تولید سم باکتری کلسترودیم بوتولینوم – اضافه می شود.
استفاده از اسید سیتریک در صنایع دارویی
اسید سیتریک ماده اصلی داروها و مکمل های غذایی است. این ماده برای کمک به تثبیت و حفظ ترکیبات فعال به داروها اضافه شده و همچنین برای تقویت یا ماسک کردن طعم داروهای جویدنی و شربت های دارویی مورد استفاده قرار می گیرد.
مکمل های معدنی مانند منیزیم و کلسیم ممکن است حاوی اسید سیتریک به شکل سیترات برای تقویت جذب باشند.
کاربرد سیتریک به عنوان ماده ضد عفونی و پاک کننده
اسید سیتریک یک ضد عفونی کننده مفید در برابر انواع باکتری ها و ویروس ها است. مطالعات نشان داده است که این ماده ممکن است در درمان یا پیشگیری از نوروویروس انسانی که از دلایل اصلی بیماری های ناشی از مواد غذایی هستند مؤثر باشد.
این ترکیب به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده و تمیز کننده عمومی برای از بین بردن لک ناشی از صابون ، لکه های آب سخت ، آهک و زنگ زدگی به صورت تجاری به فروش می رسد.
این ماده به عنوان جایگزینی مطمئن برای مواد ضد عفونی کننده و پاک کننده های معمولی مانند سفید کننده های حاوی کلر استفاده می شود.
فواید مصرف اسید سیتریک
این ماده برای سلامتی بسیار مفید است و عملکردهای چشمگیری در بدن دارد. مهمترین عملکرد آن در تولید انرژی است زیرا به صورت سیترات در چرخه کربس به عنوان اولین مولکول تشکیل می شود.
این چرخه در بدن غذا را به انرژی تبدیل می کند و انسان و موجودات زنده بخش اعظم انرژی خود را از این چرخه به دست می آورند.
این اسید قابلیت دسترسی پذیری زیستی مواد معدنی را افزایش می دهد و به بدن اجازه می دهد که مینرال ها را بهتر جذب کند.
به عنوان مثال ، سیترات کلسیم نیازی به اسید معده برای جذب ندارد. همچنین عوارض جانبی کمتری نسبت به کربنات کلسیم سبب می شود. بنابراین ، سیترات کلسیم برای افرادی که اسید معده کمتری دارند مانند افراد مسن ، گزینه بهتری است.
به همین ترتیب ، منیزیم به شکل سیترات کاملا جذب می شود و دسترس پذیری آن نسبت به اکسید منیزیم و سولفات منیزیم بهتر است. اسید سیتریک همچنین جذب مکمل های روی را تقویت می کند.
این ماده ممکن است از شما در برابر سنگ کلیه محافظت کند .این ماده به شکل سیترات پتاسیم از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند و همچنین باعث خرد شدن سنگ هایی می شود که از قبل شکل گرفته اند.
سنگ های کلیه اغلب با اسید سیتریک به شکل سیترات پتاسیم درمان می شود. با این حال ، مصرف غذاهای مملو از این اسید طبیعی – مانند مرکبات – می تواند مزایای مشابهی برای جلوگیری از سنگ کلیه داشته باشد.
ایمنی و خطرات اسید سیتریک
اگرچه اسید سیتریک یک اسید ضعیف است اما قرار گرفتن در معرض گرید خالص می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. استنشاق آن ممکن است باعث سرفه ، تنگی نفس یا گلو درد شود. مصرف بیش از حد آن نیز ممکن است باعث درد شکم و گلو درد شود.
همچنین قرار گرفتن در معرض محلول های غلیظ می تواند باعث قرمزی و درد پوست و چشم شود. مصرف طولانی مدت یا مکرر این ماده باعث فرسایش مینای دندان می شود.
اسید سیتریک سنتتیک معمولاً توسط سازمان غذا و دارو (FDA) ایمن شناخته می شود. زیرا هیچ مطالعه علمی در مورد ایمنی آن هنگام مصرف در مقادیر بالا برای مدت طولانی وجود ندارد.
البته هنوز گزارش هایی در مورد بیماریزایی و واکنش های آلرژیک نسبت به این ماده افزودنی وجود دارد. به عنوان مثال درد مفاصل همراه با تورم و سفتی ، درد عضلات ، معده و همچنین تنگی نفس در برخی از افراد بعد از مصرف غذاهای حاوی اسید سیتریک مصنوعی مشاهده شده است. این علائم در افرادی که اشکال طبیعی این اسید مانند لیموترش و لیموی شیراز را مصرف می کنند، مشاهده نشده است.
دانشمندان در این رابطه اظهار می کنند که احتمالا قارچ تولید کننده اسید سیتریک مسئول این علائم است نه خود آن.
این اسید به طور کلی بی خطر تلقی می شود اما باقیمانده قارچ از فرآیند تولید ممکن است در موارد نادر باعث ایجاد حساسیت شود.
نام آیوپاک | Citric acid, 2-Hydroxypropane-1, 2, 3-tricarboxylic acid |
---|---|
فرمول شیمیایی | C6H8O7 |
وزن مولی (gr/mol) | 192.123 |
شکل ظاهری | جامد سفید رنگ |
شماره ثبت سیایاس (CAS Number) | 77-92-9 |
چگالی (gr/mL) | 1.665 (anhydrous) 1.542 (18 °C, monohydrate) |
دمای ذوب | 156 °C (313 °F; 429 K) |
دمای جوش | 310 °C (590 °F; 583 K) |
حلالیت در آب | 54% w/w (10 °C), 59.2% w/w (20 °C), 64.3% w/w (30 °C), 68.6% w/w (40 °C), 70.9% w/w (50 °C), 73.5% w/w (60 °C), 76.2% w/w (70 °C), 78.8% w/w (80 °C), 81.4% w/w (90 °C), 84% w/w (100 °C) |
حلالیت | حلالیت در acetone, alcohol, ether, ethyl acetate, DMSO عدم حلالیت در C6H6, CHCl3, CS2 و تولوئن |
فشار بخار | 0.6 mmHg (20° C) |
اسیدیته (pKa) | pKa1 = 3.13, pKa2 = 4.76, pKa3 = 6.39, 6.40 |
قابلیت مغناطیسی (χ) | −62.95·10−6 cm3/mol |
ویسکوزیته (cP) | 6.5 cP (50% aq. sol.) |
نقطه فلش | 155 °C (311 °F; 428 K) |
دمای خوداشتعالی | 345 °C (653 °F; 618 K) |
.فقط مشتریانی که این محصول را خریداری کرده اند و وارد سیستم شده اند میتوانند برای این محصول دیدگاه ارسال کنند.
محصولات مشابه
-
اسید سولفوریک
تماس بگیرید -
حلال های 400 / 402 / 404
تماس بگیرید -
آنیلین
تماس بگیرید
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.